دست بافته های زنان عشایر در حال فراموشی/ وعده های ایجاد بازارچه سنتی بندان سی سخت سراب یا واقعیت +تصاویر

به گزارش سفیر دنا؛استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به متنوع بودن صنایع دستی آن می‌تواند به عنوان مهمترین عامل برای کشف، جذب و پرورش جوانان خلاق، هنرمند و همچنین تشویق و ترغیب سرمایه گذاری بخش خصوصی به منظور حضور در این بخش به ویژه برای ایجاد بازارچه های صنایع دستی سیاست گذاری در راستای فروش و صادرات کالاهای خود باشد.

مـتأسفانه یکی از فرهنگ های آیینی و به انزوا رفته  کهگیلویه و بویراحمد همان صنایع دستی در قالب قالی و گبه بافی و دیگر منسوجات دستی است که این روزها بنا به زندگی ماشینی در زیر خروارها گرد فراموشی قرار گرفته است.

شیرزنان دیار زاگرس نشین این روزها با دستانی لرزان به یاد همان روزهای خاطره انگیز حسرت به دل مانده اند که دوک چرخان و غلتان شده در دست های مهربانشان بنا به تقدیر و مشیت الهی به فراموشی سپرده شده است.

در تشریح اهمیت صنایع دستی باید گفت بر خلاف تولیدات ماشینی، با گذشت زمان و فرسودگی دستگاه ها نه تنها از کیفیت شان کاسته نشده بلکه تولید کنندگان با افزایش مهارت و به کارگیری خلاقیت های جدید، ارزش و افزوده بیشتر ایجاد می کنند.

صنایع دستی با قابلیت های ویژه خود از جمله عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه آن در مناطق روستایی می تواند نقش مهمی در اشتغال جوانان روستایی و توسعه روستاها ایفا کند.

صنایع دستی عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد همانند دیگرعشایر ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است چون دامپروری و پرورش دام یکی از محورهای اصلی زندگی آنهاست.

پشم و موی حاصل از طریق دامداری به مصرف تهیه و تولید صنایع دستی و دستبافت های متعددی می گردد که عشایر این خطه می توانند علاوه بر مصرف شخصی، بخشی از آنها را به عنوان صنعت دستی به جامعه غیرعشایری عرضه کنند.

صنایع دستی به دلیل برخورداری از بار فرهنگی و دارا بودن جنبه های هنری می‌تواند عامل ترویج عناصر فرهنگی در نقاط مختلف کشور و حتی فراسوی مرزها باشد.

از جمله این صنایع دستی شیرزنان زاگرس نشین را  می توان قالی و قالیچه ، گلیم ، گبه ، خورجین ، جاجیم و دانست که امروز در گذر زمان زندگی ماشین رو به فراموشی سپرده وهنوز سرمایه گذاری عمده و خوبی برای آن در نظر گرفته نشده است.

شرایط محیطی به همراه طبیعت بکر که در زندگی عشایری این وادی نقش مهمی ایفا نموده است و همین امر موجب شده است که لوازم اولیه ریسندگی و بافندگی قالی و گلیم بافی و دیگر صنایع دستی از همان قدیم الایام رونق بگیرد.

اگر بخواهیم به این تاریخ کهن و ریشه دار نظری بیفکنیم به وضوح می بینیم که در ایام بهار با چیدن پشم گوسفندان و سوار کردن آنها بر دوک ریسندگی و سپس سپردن به رنگرزی های محلی زمینه برپایی دار قالی را مهیا می نمودند.

فاصله گرفتن از تاریخ سراسر شعور و احساس آباء و اجدادی در زیر چرخ های ماشینی به معنای محو شدن گره های صنایع دستی است که از نظر کیفیت و مرغوبیت کالا بر همنوع خویش در فرش ها و منسوجات دستی برتری دارد و این جایگاه منحصر بفرد ایلات و عشایر مناطق زاگرس نشین و بخصوص کهگیلویه و بویراحمد کاملا مشهود است.

به هر حال؛ در زمانی که بیکاری به عنوان معضلی فرآگیر در جامعه بخصوص در کهگیلویه و بویراحمد بیداد می کند می توان با اهمیت دادن بیش از پیش به این موضوع و تخصیص و اعتبارات لازم  ولو اندک ضمن رونق بخشیدن به صنایع دستی این مرز و بوم  هزاران جوان بیکار را از سر درگمی رهایی بخشید.

قالی بافی و حتی گلیم بافی را شاید بتوانم از دست بافته های اصلی این شیرزنان دانست ،این محصولات از دیر باز تاکنون از جایگاه خاص و ویژه ای برخوردار بوده و به دلیل مرغوبیت و منحصر به فرد بودن آن و همجواری با عشایر استان های فارس و خوزستان و دیگر استان ها از نظر رنگ و نقش تاثیرات به‌سزایی گرفته است.

قالی‌ها در ابعاد کوچک مانند یلمه و خرسک در استان بافته می‌شود ولی متاسفانه با ورود نقش ها و طرح های امروزی رو به فراموشی و منسوخ شدن و جایگزینی طرح و نقش اصیل عشایری استان شدند.ویژگی منحصربه فرد بودن قالیهای استان را می توان در بهره گیری از نقوش هندسی و اصیل و همچنین در استفاده از مواد اولیه طبیعی جستجو کرد.

از طرف دیگر مهمترین محصولی که در استان کهگیلویه و بویراحمد بافته می شود گلیم است که معمولا به صورت دورو و در ابعادهای متفات بافته می شود.اغلب دارها از جنس فلزی و از نوع عمودی هستند و مواد بافت نیز فرق دارد، رنگ ها و طرح ها همه بصورت اصیل و هندسی هستند و امروز نوع برجسته آن نیز در این استان بافته می شود که از زیبایی خاص و منحصر به فردی برخوردار است.

به جد باید سیاه چادر بافی را یکی از هنر های فراموش نشده عشایر این دیار دانست،سیاه چادر با ویژگی خاصی که داردسال های سال به یک صورت و طرح باقی مانده و چنین به نظر می رسد که اوج این هنر در مراحل اولیه اختراع قرار دارد.

این محصول که برای پوشش سرپناه جامعه عشایری بوده از موی بز که خاصیت مویینگی داشته یعنی در هنگام بارندگی منفذهای آن بسته و از ورود باران به داخل جلوگیری می کند و در فصل گرما نیز این منفذها محلی برای ورود هوای خنگ خواهد بود ولی متاسفانه بافت آن در حال فراموشی است.

امام لباس محلس را باید بکر ترین و اصیل ترین دست بافته زنان عشایر دانست که هنوز هم در بین زنان این دیار حتی در شادیها یافت می شود، هنری که هنوز توانسته است در این چند سال ، عزت خود  را حفظ کندذ، هرچند که لباس محلی مردان اثین دیار به دست فراموشی سپرده شده و فقط در مراسمات از آنها استفاده می شود.

لباس های سنتی کهگیلویه و بویراحمد از معدود لباس های سنتی کشور هستند که ورود بیگانگان نتوانسته بر آنها تاثیر بگذارد بطوری که در بسیاری از روستاها و حتی شهرهای استان از این لباس ها استفاده می شود.

اما امروز در این دنیای پر رمز و راز اینترنتی و مدرنیته، باید گفت که این صنایع در حال فراموش شدن هستند و کسی دیگر صنایع دستی استان را تولید نمی کند، یکی از دلایل را می توان توجه و حتی سرمایه گذاری نکردن بر این صنایع دانست، نقش برجسته های شیرزنانی که می توانند در بازارهای جهانی حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشند به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شده اند.

امروز صنایع دستی کهگیلویه وبویراحمد به دلیل مشکلاتی از جمله نبود سرمایه در گردش و شوق نداشتن بسیاری از جوانان به آن در حال فراموشی است، صنایعی که می تواند امروز حر فهای زیادی برای گفتن داشته باشد و از طرفی دیکر باید این را گفت که امروز صنایع دستی استان ما به نام استانهای دیگر در حال به فروش رفتن هستند که این موضوع به منزله مرگ خاموش این صنایع است.

شاید همین چند سال پیش بود که میراث فرهنگی استان با همکاری شهرداری سی سخت در صدد ایجاد یک بازارچه دائمی صنایع بومی در شهر سی خت برای فروش صنایع دستی و حتی تولیدات بومی بود، که بعد از کش و قوس فراوان این موضوع نیز به سرابی بیش تبدیل شده است.

برخی همکاری نکردن این دو مجموعه و برخی بی ثمر بودن آن را بهانه قرار داده و حتی نبود سرمایه در گردش و سرمایه گذاری را عده ای دیگر ازعلل های این موضوع می دانند،اما آنچیزی که امروز باید بیشتراز گذشته مهد نظر مسئولان باشد، توجه به این دست بافته هاست که خودش می تواند به عنوان تولید و اشتغال جوانان حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد.

هرچند که در منطقه بندان شهر سی سخت، شهرداری مبادرت به ایجاد چندین بازاچه برای این موضوع کرده، اما برخی از تولید کننده گان نبود زیرساخت و حتی کرایه های بالا را دلیلی بر رکود این مجموعه می دانند و یکی از دلایل خود برای حضور در این بازارچه را حمایت نشدن از سوی مسئولان دانسته اند.

مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان کهگیلویه وبویراحمد به حمایت از تولید کننده گان صنایع دستی در استان تأکید کرد و گفت: این حمایت ها شامل صدور مجوزهای لازم، برگزاری کارگاه های آموزشی، راه اندازی کارگاه های تولیدی و پرداخت تسهیلات بانکی مورد نیاز به متقاضیان خواهد بود.
باقری افزود: یکی از اولویت های مهم کاری مسئولان اداره کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد ایجاد اشتغال هر چه بیشتر و افزایش روزافزون تولید انواع محصولات صنایع دستی در استان با استفاده بهینه تر از ظرفیت ها و قابلیت های موجود در این زمینه است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: بحث کیفیت انواع محصولات صنایع دستی استان از اهمیت ویژه ای برای مسئولان این اداره کل برخوردار است.
باقری عنوان کرد: بهبود و افزایش کیفیت انواع محصولات صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد زمینه فروش بهتر و آسان تر آنها را فراهم می کند.

وی به معرفی سه روستای هدف در زمینه تولید صنایع دستی بومی در استان اشاره کرد و گفت: سه روستای سربیشه، کاکان و کریک به عنوان روستای هدف در حوزه صنایع دستی استان قرار گرفته اند.

مدیرکل میراث فرهنگی تصریح کرد: ایجاد کارگاه، حمایت فنی اعتباری و آموزش از جمله مهمترین برنامه هایی است که باید  در روستاهای  هدف صنایع دستی تحقق یابد.

باقری با اشاره به ایجاد کارگاه های تولیدی تصریح کرد: ۵۷ کارگاه فعال در استان وجود دارد که هدف گذاری برای افزایش این تعداد به بیش از ۱۰۰ کارگاه در پایان سال انجام شده است.

وی به ایجاد بازاچه های صنایع دستی در شهرهای مهم استان نیز اشاره داشت و گفت: ایجاد بازاچه های صنایع دستی یکی از ضرویات است که در این زمینه در شهرهای یاسوج، سی سخت،گچساران و حتی دهدشت این بازاچه ها دایر خواهند شد.

لازم به ذکر است حدود سه هزار و 400 هنرمند مرد و زن صنایع دستی در کهگیلویه بویراحمد وجود دارد که از این تعداد سه هزار نفر به طور انفرادی و 400 نفر نیز به صورت گروهی در 58 کارگاه تولیدی صنایع دستی شهرستان فعالیت می کنند.